Chemical Science: Flavonoids

Wednesday, 1 May 2013

Flavonoids are polyphenolic compounds that are ubiquitous in nature and are categorized, according to chemical structure, into flavonols, flavones, flavanones, isoflavones, catechins, anthocyanidins and chalcones.

Over 4,000 flavonoids have been identified, many of which occur in fruits, vegetables and beverages (tea, coffee, beer, wine and fruit drinks).

The flavonoids have aroused considerable interest recently because of their potential beneficial effects on human health-they have been reported to have antiviral, anti-allergic, antiplatelet, anti-inflammatory, antitumor and antioxidant activities.

Credit: Linus Pauling Institute.

उद्यमेनैव सिध्यन्ति कार्याणि न मनोरथै: ।
न हि सुप्तस्य सिंहस्य प्रविशन्ति मुखे मृगा: ॥

अयं निज: परो वेति गणना लघुचेतसाम् ।
उदारचरितानां तु वसुधैव कुटुम्बकम् ॥

न कश्चिदपि जानाति
किं कस्य श्वो भविष्यति ।
अतः श्वः करणीयानि
कुर्यादद्धैव वुद्धिमान् ॥

आचार्यात् पादमादते पादं शिष्यः स्वमेधया ।
पादं सब्रह्मचारिभ्यः पादं कालक्रमेण च ॥

उपकारिषु यः साधुः सधुत्वे तस्य को गुणः ।
अपकारिषु यः साधुः स साधुरिति कीर्तितः ॥

च्छायामन्यस्य कुर्वन्ति तिष्ठन्ति स्वयमातपे ।
फलान्यापि परार्थाय वृक्षाः सत्पुरुषाः इव ॥

जलबिन्दुनिपातेन क्रमशः पूर्यते घटः ।
स हेतुः सर्वविद्यानां धर्मस्य च धनस्य च ॥

अग्निशेषमृणशेषं शत्रुशेषं तथैव च |
पुन: पुन: प्रवर्धेत तस्माच्शेषं न कारयेत् ||

पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि जलमन्नं सुभाषितम् |
मूढै: पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा प्रदीयते ||

नाभिषेको न संस्कार: सिंहस्य क्रियते मृगैः |
विक्रमार्जितराज्यस्य स्वयमेव मृगेंद्रता ||

स्वभावो नोपदेशेन शक्यते कर्तुमन्यथा ।
सुतप्तमपि पानीयं पुनर्गच्छति शीतताम् ॥

यस्मिन् जीवति जीवन्ति बहवः स तु जीवति ।
काकोपि किं न कुरुते चञ्च्वा स्वोदरपूर्णम् ॥

दनेन तुल्यो विधिरास्ति नान्यो
लोभोच नान्योस्ति रिपुः पृथिव्या ।
विभूषणं शीलसमं च नान्यत्
सन्तोषतुल्यं धनमस्ति नान्यत् ॥

संरोहति अग्निना दग्धं वनं परशुना हतं ।
वाचा दुरुक्तं बीभत्सं न संरोहति वाक् क्षतम् ॥

अहो दुर्जनसंसर्गात् मानहानिः पदे पदे ।
पावको लोहसंगेन मुद्रगरैरभिताद्यते ॥

द्वौ अम्भसि निवेष्टव्यौ गले बद्ध्वा दृढां शिलाम् । धनवन्तम् अदातारम् दरिद्रं च अतपस्विनम् ॥